چشمه ها و قنوات سردرود
قرار گرفتن شهر سردرود در دره‌ای شبیه جلگه آبرفتی، باعث شده تا این شهر از نظر آب‌های زیرزمینی، چشمه‌ها و قنوات دارای منابع بسیاری باشد به طوری که امروزه نزدیک به ۲۰ شعیر از این چشمه‌ها فعال بوده و در امر کشاورزی و باغداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله چشمه‌های مهم و فعال سردرود می‌توان به قنوات زیر اشاره کرد:
آخی
چشمه آخی در قسمت جنوبی «سردری چائی» قرار گرفته و از آب گوارایی برخوردار می‌باشد. این چشمه در سال‌های نه چندان دور دارای دو استخر در محلات «سنگستان» و «کوچه مسجد» به همین نام بود که با تخریب این استخرها، آب چشمه در حال حاضر در محل مجرای اصلی پمپاژ شده و به عنوان یکی از منابع آب مشروب سردرود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آلان دز
این قنات که به چشمه «محمد حنفیه» نیز معروف است یکی از چشمه‌های قدیمی و بزرگ سردرود به شمار می‌رود که بعد از عبور از محلات «پیوست» و «مقصودیه» (دره کوچه‌سی) به استخر «القلندیس» (آلان دز) در محله‌ای به همین نام می‌ریزد. از آب این چشمه -در گذشته که از گوارایی بالایی برخوردار بود- در امر شرب اهالی نیز با استفاده از چشمه‌های پله‌ای زیرزمینی مورد استفاده می‌شد. در حال حاضر از آب این چشمه تنها برای مصارف باغی و کشاورزی استفاده می‌شود.
باباخسرو
این قنات در گذشته‌های نه چندان دور از جمله چشمه‌های معروف سردرود به شمار می‌رفت که امروزه به علت عدم مراقبت‌های لازم، استخر آن -واقع در ضلع شرقی کمربندی سردرود- از بین رفته و آب از طریق پمپاژ مورد استفاده باغداران قرار می‌گیرد. این چشمه دارای آب بسیار خنک و گوارا بوده که اراضی غرب سردرود را آبیاری می‌کرد.
بالاگر
چشمه بالاگر در قسمت شرق سردرود، واقع در محله قدیمی «پیوست» قرار دارد. این چشمه که از اراضی روستای «خلجان» سرچشمه می‌گیرد، دارای آب گوارا و استخری به همین نام در میان باغات محله پیوست است. آب این چشمه در بسیاری از اراضی باغی سردرود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حاج شیخ
این چشمه در اراضی شمال شرقی باغات محله پیوست، در داخل باغی به همین نام –حاج شیخ– قرار دارد. چشمه مذکور دارای دو استخر درونی، بیرونی جهت آبیاری باغات اراضی اطراف است. بانی قنات «حاج شیخ جعفر قزوینی» از تجار و بازرگانان معروف تبریز بوده است.
سوگودلر
این قنات در پایین دست دامنه‌های تپه «گیروه» و در ضلع شرقی ورودی سردرود واقع شده و دارای استخری به همین نام است. از آب این قنات در آبیاری باغات و اراضی کشاورزی اطراف -خصوصا باغات گیروه- استفاده می‌شود.
سیدلر
این چشمه در ضلع جنوبی «سردری چایی» قرار داشته و دارای مجرای خروجی و استخر در همان محل است. بانی آن شخصی به اسم «حاج سید محمد» -که در آن اطراف املاک زیادی داشته است- بوده و احتمالا به صورت خصوصی از آن استفاده می‌کرده است.
صیام باغی
مجرای اولیه این چشمه در باغ معروف «جلوباغی» واقع در اراضی اطراف روستای «خلجان» بوده و به سبب آبدهی بالای آن و نیز وجود چشمه «له ورلر» در نزدیکی آن، بدون استخر است. آب این دو قنات -صیام باغی و له ورلر- در آبیاری بیشتر نقاط باغی سردرود مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سالیان گذشته نیز آسیاب آبی سلطان (سلطان دگیرمانی) با آب این دو چشمه کار می‌کرد.
قوروق
این قنات دارای مجرای خروجی اولیه در ناحیه «کچل دره‌سی» بوده و در پایین دست آن، در ضلع شمالی «سردری چائی» دارای استخری به نام است. آب این چشمه دارای خاصیت طبی و درمانی بوده و در گذشته در تسکین آلام مفصلی و بیماری‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بانی این چشمه را «حاج حسین‌خان» -صاحب باغات کوچه فعلی خانباغی– می‌دانند.
ارز آوا - عزیزآباد
استخر این چشمه در ضلع غربی کمربندی سردرود واقع است. از آب این چشمه در آبیاری باغات غربی سردرود استفاده می‌شود. این قنات در اصطلاح عامه به اسم «ارزآوا» و در اسناد ثبتی به «عزیزآباد» معروف و مشهور است.
ماسیل‌بی – منصوربیگ
غربی‌ترین قنات سردرود، چشمه ماسیل‌بی یا منصوربیگ است که در پایین دست کمربندی سردرود و راه‌آهن قرار دارد. این چشمه دارای استخری به همین نام و آب فراوان و گوارا است. بانی آن را نیز منصوربیگ از ملاکان اراضی اطراف می‌دانند.
یاقوتلار
یاقوتلار یکی دیگر از قنوات بزرگ سردرود به شمار می‌رود. این چشمه در قسمت جنوبی این شهر و در پایین دست تپه «گیرده بوتون» قرار دارد. دارای آبدهی متنابه و استخری برای ذخیره‌سازی است. آب این چشمه در آبیاری اراضی جنوبی و جنوب غربی سردرود مورد استفاده قرار می‌گیرد. به باور برخی‌ها، وجه تسمیه آن برگرفته شده از نام قوم و ایلی بدین نام بوده است. این چشمه در دهه‌های گذشته دارای آسیاب آبی به همین نام بود که امروزه به کلی از بین رفته است.
ذرینه خونی - ذرهخونی
جنوبی‌ترین قنات اراضی سردرود، چشمه «ذرینه یا ذرنه‌خونی» واقع در روستای «قلعه‌چه» است. در دهه‌های گذشته از آب این چشمه، علاوه بر استفاده کشاورزی و شرب، در آسیاب‌های موجود آبی ذرینه خونی -باش دگیرمان، آرا دگیرمان، ایاق دگیرمان- نیز استفاده می‌شد. این چشمه نیز دارای استخری به همین نام، برای آبیاری اراضی کشاورزی است.
سایر قنوات
افزون بر آنچه گفته شد، مره خونی (پارک مره خونی)، کند چشمه‌سی (واقع در محله سلطان پیر) - حاج حسین علی (معروف به بالا گول در محله سلطان پیر) – حاج اسماعیل (در محله فعلی حافظ) - له ورلر (در مسیر شمالی سردری چائی) از دیگر چشمه‌های فعال سردرود بوده و قنات: محمدآباد (در اراضی محله پیوست) - حاج حیدر (در دامنه‌های اراضی گیروه) - حاج اسد (در میدان آسیاب/دگیرمان باغی) - میگیل (در اراضی باغات محله سنگستان) - تک سوگودلر و... که از بین رفته و خشک شده‌اند.
| نام | طول قنات | عمق مادر چاه | فاصله مظهر تا محل | دبی(lit/s) | تعداد مالکین | اراضی تحت کشت(هکتار) |
| زرینه خونی | 6,000 | 110 | 3,000 | 28 | 70 | 40 |
| حاجی شیخ | 5,000 | 55 | 2,000 | 25 | 30 | 20 |
| لورلر | 4,000 | 55 | 2,000 | 25 | 50 | 20 |
| عزیز آباد | 4,000 | 50 | 2,000 | 18 | 40 | 15 |
| باباخسرو | 3,000 | 60 | 1,000 | 14 | 20 | 8 |
| بچه آباد | 2,000 | 40 | 10,000 | 8 | 12 | 3 |
| ناصربیگ | 2,500 | 60 | 1,500 | 8 | 30 | 8 |
| یاقوت اوز | 3,000 | 60 | 2,000 | 8 | 40 | 20 |
| بالاگر | 2,000 | 40 | 2,000 | 6 | 35 | 5 |
| سیدککی | 1,000 | 60 | 500 | 4 | 6 | 1 |
| سیدلر | 1,000 | 40 | 800 | 4 | 12 | 3 |
| قورق گلی | 2,000 | 60 | 500 | 4 | 20 | 5 |
| میرگل | 3,000 | 40 | 2,000 | 4 | 8 | 5 |
